Birol BOZKURT
Maliye Hesap Uzmanları Vakfı (HUV), dünyanın önde gelen iktisatçılarını ‘Yakın Gelecekte Dünya ve Türkiye’ panelinde bir araya getirdi. Sabancı Üniversitesi’nden Prof. Dr. Özgür Demirtaş’ın moderatörlüğünü üstlendiği panelde, Massachusettes Üniversitesi’nden Prof. Dr. Daron Acemoğlu ve Johns Hopkins Üniversitesi’nden Prof. Dr. Steve Hanke konuşmacı olarak yer aldı.
Panelde konuşan, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) öğretim üyesi, ekonomist Prof. Dr. Daron Acemoğlu, “Yakın Gelecekte Dünya ve Türkiye” panelinde; “Mühendislikte aslında acayip düşüş var Türkiye’de. Bilgisayar mühendisliğinde hiçbir artış yok. Yani Türkiye gençlerini doğru yönlendirmiyor bu konuda. Özellikle bu yapay zekanın getireceği gelişmelere nasıl ayak uyduracağımızı bilmiyoruz. Bundan da daha önemlisi Türkiye kurumları giderek daha kötüleşiyor” dedi.
‘Orta ve kısa vadede büyümenin birçok yolu var’
Türkiye’nin büyümesine yönelik orta ve kısa vadedeki önerilerini sunan Acemoğlu, şunları söyledi:
Orta vadede problem ilk olarak yüksek kaliteli büyümeyle, verimsizlik problemini aşmak. Bunun birçok yolu var. İkinci kurumlar. Üçüncüsü, yabancı sermayenin uzun vadeli şekilde gelmesi çok önemli. Kısa vadeli her ülkeye gidiyor. Türkiye’nin geleceği için teknolojiye olan yatırımı en kısa sürede yapılması için yabancı sermayenin uzun süreli gelmesi gerekiyor. Üçüncüsü eğitim. Hem lise düzeyinde hem de yüksek düzeyde Türkiye’nin teknolojiye yatkın gençlik yaratması lazım. İlkokuldan başlatmak lazım. Bilime saygı duyan, teknolojiyi en güzel şekilde kullanabilen gençlik yaratmak için kaynakların doğru kullanıldığı eğitim sistemi kullanmak lazım. Son olarak da Türkiye’nin kendisi için teknolojileri kullanabilmesi lazım örneğin yapay zeka gibi.
Büyük problemler var
Kısa vadede ise, çok büyük problemler var. Bunları çözmek için kararlar ve doğru politikalar gerek. Enflasyonun şu anki hali çok yüksek ve daha da yükselebilir para politikaları daha doğru hale gelmeli. İkincisi, Türkiye’de hem şirketlerin hem de bankaların bilanço durumlarının düzeltilmesi lazım. Buna kaynak gerekiyor. Üçüncüsü seçim ekonomisinden önce başlayan ve devamında artan devletin bütçe açığının kapatılması lazım. Bunun için de kaynak lazım. Bu kaynaklar için dış yatırımcılara güven veren bir çizgi çizilmesi gerekiyor. Kurumsal yol ve para politikalarıyla alakalı. Çok pahalı olmayan ve hemen gitmeyecek kaynakların gelmesi bütçe açığının ve bilanço problemlerinin çözülmesi lazım. Beşincisi Türkiye yatırımlarda geri kalıyor. İşsizliği artırmadan bir anda enflasyonu düşüren, bir anda geleceğe doğru adımlar atmak için üretken yatırımlara kısa vadede geçiş yapılması gerekiyor.
‘Para ve fiyatlar arasında bir denge söz konusu’
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Prof. Dr. Steve Hanke ise döviz konusunda Türkiye’ye bir çapa gerektiğini söyledi.
Hanke, “Türkiye’de işin içine siyaset giriyor. Türkiye’de kurumları disipline sokmamız gerekiyor. Siyasetçilere verilen tavsiyem para birimi için kurum kurmalarını öneriyorum. Mehmet şimşek Ortodoks politikaları ile bilinen birisi. Ortodoks politikalarını kullanırsa ne olacak? Merkez bankası başkanının değişmesinin bir önemi yok. Kişiler değil kurumlar değişmeli oyunun kurallarını değiştirmeliyiz. Türkiye ciddi bir ülke, büyük bir oyuncu ve çok büyük bir potansiyel var” diye konuştu.
‘Gelişmekte olan ülkelerde yapay zekâ konuşulmuyor’
Türkiye’nin durumunda olan 20-30 tane gelişmekte olan ülkede şu anda yapay zekadan bahsedilmediğine dikkat çeken Acemoğlu, “Hepsinin kendi problemleri var; demokrasi, ekonomi çöküşü, cari açıklar. Bu ülkelerin hepsinde Türkiye’yle olan aynı problemler var. Türkiye 2006’da ne ihraç ediyorsa bugün de onu ediyor. Teknolojik bir iyileşme yok. Bunun nedenleri kurumsal ama bunun nedenleri aynı zamanda dijital teknolojilere ayak uyduramaması” dedi.
‘Fed’in anlattığı enflasyon hikayesi ABD’de bitti’
ABD ekonomisiyle ilgili de konuşan Hanke şunları söyledi; Wall Street Journal Şubat’ta, para tedariğindeki patlamada büyüme en çok yüzde 9 olacak dedi. Enflasyon 9.1 e çıktı. Bu para teoremini uygulayarak, nokta atışıyla bu oranı tespit ettik. Büyük çöküşte ne olacak? Burada FED’de el frenini çektik. Bu yılın sonuna doğru enflasyon yüzde 2 ile 5 arasında olacağını düşünüyoruz. Şu an 4.9. Bayağı bir düştü. Enflasyon hikayesi ABD’de son buldu. Enflasyon her yerde. Küresel bir fenomen değil bu. ABD’de bu rakamlar var. Bunların hepsi FED’i takip ediyor. Özellikle Avrupa ve İngiltere merkez bankası. Bunlar FED’in yaptıklarını kopyalayan yerler. Çekilen perde de aynı.
